Yanıklar
Çok şiddetli olmadığı sürece deri yanıklarında ilk müdahale nasıl olmalı?
Yanığı soğutun: Yanık bölgeyi hemen soğuk musluk suyuna tutun veya soğuk-ıslak kompresler uygulayın. Bunu yaklaşık 10 dakika ya da ağrı geçene kadar yapın.
Günde 2-3 kez vazelin uygulayın: Enfeksiyona neden olabileceğinden yanığa merhem, diş macunu, tereyağı gibi şeyler sürmeyin. Antibiyotikli krem uygulamayın.
Yanığı yapışmaz, steril bir bandajla örtün: Su kabarcıkları oluşursa alanı kapalı tutarken, kendi kendisine iyileşmesine izin verin. Patlatmayın ya da soymayın.
Ağrı kesici ilaç alabilirsiniz: Asetaminofen ya da ibuprofen içeren ilaçlar ağrıyı hafifletmeye ve yangıyı baskılamaya yardımcı olur.
Bölgeyi güneşten koruyun: Yanık iyileştiğinde SPF 30 veya daha yüksek faktörlü güneş koruyucularla, şemsiye altında, gölgede kalmaya dikkat edilmeli, koruyucu giysiler giyilmeli. Güneşten korunmak, yanık kaynaklı kızarıklık bazen haftalarca sürebildiği için yara izini en aza indirmeye yardımcı olacaktır.
Evde uygulanabilecek kolay önerileriniz var mıdır?
Islak pansuman yapılmalı ve sık sık değiştirilmeli. Evdeki temiz bir tülbent, gazlı bezi sık sık musluk suyuyla ıslatıp yanık bölgesinin soğuk kalması sağlanmalı.
İlaç yoksa nasıl idare edilmeli? Yoğurt sürmek vs iyi gelir mi?
Yoğurt, diş macunu vs sürmek doğru değil. Bunlar enfeksiyona eğilimi artırabilir. Amacımız hasar gören deriyi serinletmek, soputmak olmalı. Bunu suyla yapabiliriz.
Yanıklarda en sık yapılan yanlışlar neler? Mesela yanan bölge bandajla sarılmalı mı? Açık mı bırakılmalı?
Birinci derece yanıklarda kızarıklık olan bölgenin kapatılmasına gerek yok, akut durumda ıslak pansuman için yanma hissi giderildikten sonra nemlendirici kremler sürülmesi ve açık bırakılması yeterli olur. Ancak 2. Ve 3. Derece yanıklarda su kabarcıkları ve açık yaralar oluşacağı için yanığınızın şiddetine uygun, doktorunuz tarafından önerilen kremlerle kapalı pansuman yapılması uygun olacaktır. Yaranın kuruması için açık tutulması düşüncesi yanlıştır.
Hangi belirtiler olduğunda bir sağlık kuruluşuna başvurmalı? Hangi aşamaya kadar evde idare etmeli?
Sadece kızarıklık olması durumunda birinci derece yanık olarak değerlendirilir, evde tedavi yeterli olacaktır. Ancak bebek ve küçük çocuklarda ya da yaşlılarda vücudun geniş bir alanının yanması durumunda birinci derece de olsa bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Bunun dışında su toplaması olması, açık yaraların oluşması durumunda, derimizin derin katmanlarının da etkilendiği bilinmeli ve mutlaka bir sağlık kuruluşuna vakit kaybetmeden başvurulmalıdır.
Tedavi edilmezse ne olur?
Yanıklar uygun tedavi edilmediğinde ikinci derece yanık üçüncü dereceye ilerleyebilir. İz kalabilir. Eklem bölgesinde oluşan yanıklar tedavi edilmediğinde kontraktürler oluşur ve eklem kısıtlılığı gelişebilir. Açık yaralar enfekte olabilir, bu bölgelerden ciddi su kaybı olabilir ve bu durum hayati tehlike oluşturabilir.
En hassas ciltler hangileri? Hangi cilt tipleri daha hızlı iyileşir? Zor iyileşen, hassas cilt tipleri hangileri?
Deri rengine ve güneş ışığına verdiği yanıta göre 6 tip deri vardır. Bunlardan birincisi açık beyaz renk deriye sahip olan kolayca yanan hiç bronzlaşmayanlardır. Altıncısı ise siyah deri rengine sahip olan hiç yanmayan sadece bronzlaşan kişilerdir. Yani açık deri rengine sahip olanlar yanıklara karşı daha hassastır ancak oluşan yanık geçtikten sonra oluşan lekeler açık tenlilerde daha az kalıcıdır. Koyu tenlilerde yanık daha zor oluşsa da leke kalma ihtimali daha yüksektir.